Vangsystemen voor macro- en microplastics in rivieren

Sinds 2019 onderzoekt Rijkswaterstaat in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de mogelijkheid om met vangsystemen het zwerfafval in zijn rivieren op te vangen en te verwijderen. Onze rivieren zijn niet allemaal gelijk. Daarom richten de pilots zich op verschillende riviertypen.

Vangarmsysteem in de Nieuwe Maas bij Vijfsluizerhaven

Om ervaring op te doen met een rivier met getijdewerking, is gekozen voor de rivier de Nieuwe Maas op locatie Vijfsluizerhaven. Kenmerkend is dat door de werking van eb en vloed – samen met harde wind uit het Zuidwesten – veel drijvend zwerfafval naar deze locatie én het achterliggende natuurgebied wordt gedreven. De genoemde natuurkrachten vereisen ook een robuust vangsysteem.

In opdracht van Rijkswaterstaat heeft Allseas in 2020 een drijvend en passief afvangsysteem ontwikkeld. Bijzonder aan dit systeem is dat uitsluitend door wind en waterstroom via geleide-armen het drijvend zwerfafval wordt opgevangen in een opvangbak. In de zomer van 2020 is dit afvalvangsysteem, Catchy genaamd, geïnstalleerd en in werking gesteld. Tussen augustus 2020 en juli 2021 heeft Catchy in de Vijfsluizerhaven in Schiedam zwerfafval opgevangen. Ondertussen is deze pilot afgerond.
Naar de webpagina over Catchy.

Lees het rapport over deze pilot.

Pilot plasticafval-scheprad Borgharen met plasticafval-scheprad

Rijkswaterstaat heeft in 2019 bij de ongebruikte sluis in de Maas bij Borgharen een kleine pilot uitgevoerd naar het verwijderen van plastic uit de rivier. De pilot was een samenwerking met Noria, een start-up die zich richt op de ontwikkeling van innovatieve methodes en technieken om het plasticafvalprobleem aan te pakken. In de pilot is een systeem getest waarmee plastic uit het water kan worden gehaald. Dit gebeurde met een prototype ‘plasticafvalscheprad’. Via deze schoep werd het afval verzameld in een afvalbak, waarna het eenvoudig kon worden afgevoerd. Deze pilot is inmiddels beëindigd. Lees over de resultaten.

Vangsysteem in de IJssel

Voor een test in een vrij-afstromende, dynamische rivier is door Rijkswaterstaat de rivier de IJssel geselecteerd. Nabij de gemeente Kampen is een pilot voorbereid waarbij met een combinatie van een bellenscherm en een opvanginstallatie het plastic zwerfafval uit de rivier kan worden afgevangen. Uniek is dat met dit systeem werd beoogd niet alleen het drijvend afval, maar ook het afval in de waterkolom te verwijderen over de gehele breedte van de rivier. Dit unieke gecombineerde systeem is niet eerder toegepast onder deze condities, met deze duur en op deze schaal. Het doel van de pilot in de IJssel was om gedurende de periode van een jaar:

• een vangsysteem voor plastic onder alle in de praktijk voorkomende omstandigheden in een rivier te testen en optimaliseren
• in de praktijk de mogelijkheden te onderzoeken van hoogwaardige verwerking van het vrijkomende plastic zwerfafval
• door middel van monitoring inzicht te krijgen in de effectiviteit van het plasticvangsysteem en eventuele effecten op ecologie, scheepvaart en omgeving.

Voor de hoogwaardige verwerking van vrijkomend zwerfafval werd samenwerking gezocht met regionale verwerkers. Een belangrijk onderdeel van de pilot was de monitoring om de effectiviteit en impact van het systeem vast te stellen.
In de voorbereiding van deze pilot is intensief samengewerkt door The Great Bubble Barrier, CLEAR RIVERS, Deltares, combinatie BAM van den Herik en Rijkswaterstaat binnen de daarvoor ontwikkelde leerruimte Self Supporting Rivier Systeem.

Gedurende de voorbereiding van de pilot is geconstateerd dat er voor de realisatie van het systeem, inclusief verwerking en monitoring, significant meer financiering noodzakelijk is dan er beschikbaar is. Door de samenwerkende partijen is vervolgens gezocht naar extra financieringsbronnen en manieren om de kosten te drukken. Helaas hebben deze inspanningen niet tot een oplossing voor het tekort geleid. Er is daarom besloten deze pilot niet voort te zetten.

Tijdens de voorbereiding van de pilot zijn waardevolle inzichten opgedaan over de mogelijkheden en randvoorwaarden voor het afvangen en verwerken van plastic uit een rivier als de IJssel. Partijen werken momenteel samen om de belangrijkste lessons learned te rapporteren. De rapportage wordt binnenkort op de site beschikbaar gesteld.