Stickers tegen zwerfafval

Studenten zijn misschien niet de netste inwoners van een stad. Het is dan ook niet gek dat een studentenstad als Nijmegen te maken krijgt met extra uitdagingen. Vooral in Nijmegen-Oost is er veel studentenoverlast, waaronder afval aan de straat. Van Veen: ‘Sinds begin 2019 hebben we een projectgroep voor alle vormen van studentenoverlast. Hierin werken we als gemeente integraal samen met verschillende partijen. De projectgroep Studentenoverlast bestaat uit Toezicht en Handhaving, wijkmanagement en wijkregie, politie en de Omgevingsdienst Regio Nijmegen. De juiste partijen, maar nadat we verschillende acties hadden uitgezet, kregen we van inwoners te horen dat zij hier weinig van zagen. Dat klopte: zij zagen niet concreet op straat waar we mee bezig waren.’

Niet met vinger wijzen

Een belangrijke vorm van studentenoverlast is het zwerfafval. Door de reacties van inwoners werd duidelijk dat de aanpak van zwerfafval ook zichtbaar moest zijn voor wijkbewoners. Tegelijkertijd moest er niet met het vingertje worden gewezen. ‘Tijdens brainstormsessies was de centrale vraag: hoe kunnen we mensen indirect aanspreken op het aanbiedgedrag, én laten we bewoners zien dat we het probleem serieus nemen en aanpakken?’

Met een collega bedacht Van Veen ‘Oeps’-stickers, communicatieboodschappen op ‘verkeerde’ zakken. Ook de projectgroep was enthousiast, waarna ze het project oppakte met de communicatieafdeling van de gemeente en afvalbedrijf Dar. Toevallig viel dit samen met een subsidie voor een samenwerking met het bureau D&B, dat zich onder andere richt op gedragsverandering in de openbare ruimte. ‘Met input van D&B ontwikkelden we stickers die niet met het vingertje wijzen. Sommigen weten misschien niet eens dat ze het verkeerd doen. Mensen negatief aanspreken werkt averechts. We willen bewoners juist helpen en voorlichting geven. Ook met het oog op ons imago als handhavers: mensen zien ons toch nog altijd als bonnenschrijvers. Daarom hebben we de boodschap op de zak gericht, niet op de bewoner.’

Drie soorten

Uit de inspanningen van de projectgroep samen met Dar kwamen drie soorten stickers voort. ‘De eerste sticker is ‘Oeps ik sta op de verkeerde plek’, voor zakken die op een verkeerde plek op straat staan, bijvoorbeeld in plantenbakken of om bomen. Daarnaast is er de ‘Oeps ik ben de verkeerde zak’-sticker, als mensen hun afval in de verkeerde zak doen en aan de straat zetten. Tot slot attendeert de ‘Oeps ik sta te vroeg buiten’ mensen erop dat een zak te vroeg wordt aangeboden. Onderaan de stickers staat een call-to-action die verwijst naar een infopagina op de website van Dar.’

Resultaat

Als proef werd er een maand gestickerd in tien aangewezen probleemstraten in Nijmegen-Oost. Daarbij werd afval in de verkeerde zak een maand lang niet opgehaald en zakken die te vroeg aan de straat stonden, werden pas op de gebruikelijke ophaaldag meegenomen. ‘Inmiddels zien we echt beduidend minder zakken op straat. Als ik nu zou moeten stickeren, had ik er een stuk minder nodig gehad, nog niet de helft! Wat ons bijvoorbeeld opviel, is dat er tijdens de stickeractie geen bijplaatsingen meer bij de verkeerde – dus bestickerde – zakken werden gezet. Er werden zelfs zakken naar binnen gehaald. Dat is erg leuk om te zien. Daarnaast bezoeken bewoners de website van Dar opvallend goed. Ook daaraan zien we dat het vaak geen onwil is: veel mensen weten simpelweg niet hoe het moet. Het is fijn dat we nu een goede manier vonden om hen te helpen. Bovendien zijn we zichtbaar voor de buurt, dat merken we uit de reacties van buurtbewoners.’

Het succes van de stickers smaakt nu al naar meer. ‘De samenwerking binnen de projectgroep en met Dar is erg goed verlopen. Nu kijken we vooruit. We gaan deze stickers vaker inzetten. En Dar maakt een afvalkaart om afvalscheiding duidelijker te maken voor bewoners. Met input van D&B gaan we die kaart onder de loep nemen. We willen een mooie beeldende afvalkaart maken die mensen meteen op de koelkast willen plakken en waarmee ze weten hoe het zit met afval(scheiding). Na de resultaten van de stickers in Nijmegen-Oost willen we daar met deze kaart ook langs de deuren. Alles om mensen op weg te helpen. Daar doen we het voor.’